مساحت استان اصفهان
استان اصفهان با مساحت ۱۰۷۰۴۵ کیلومتر مربع ( معادل ۶/۵۷ درصد از مساحت کشور) بین ۳۰ درجه و ۴۲ دقیقه تا ۳۴ درجه و ۲۷ دقیقه عرض شمالی و ۴۹ درجه و ۳۸ دقیقه تا ۵۵ درجه و ۳۲ دقیقه طول شرقی در بخش مرکزی ایران در جلگه ای حاصلخیز و پربرکت واقع شده و به طور خلاصه می توان گفت اکثر شهرها و روستاهای ان حاصل جریان زاینده رود است . شکل استان از لحاظ گسترش در امتداد طول و عرض جغرافیایی به گونه ای است که میانگین طول آن ۵۳۲/۵ کیلومتر و عرض استان برابر با ۴۰۵ کیلومتر می باشد .
استان اصفهان از شمال به استانهای مرکزی ، قم و سمنان ، از جنوب به استانهای فارس و کهگیلویه و بویراحمد ، از مشرق به استانهای یزد و خراسان و از غرب به استانهای لرستان و چهارمحال و بختیاری محدود می شود .

تقسیمات استان اصفهان
بر اساس آخرین تقسیمات کشوری استان اصفهان دارای ۲۴ شهرستان ، ۵۱ بخش ، ۱۰۶ شهر و و ۱۳۱ دهستان می باشد.

جمعیت استان اصفهان
جمعیت استان اصفهان طبق نتایج سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰ ، برابر با ۴۸۱۵۸۶۳ نفر ، شامل ۲۴۵۱۶۴۷نفر مرد و ۲۳۶۴۲۱۶نفر زن بوده که در ۱۴۱۰۲۳۶خانوار زندگی می کنند .
جمعیت ساکن در نقاط شهری ۴۱۱۱۳۵۵ نفر و جمعیت ساکن در نقاط روستایی ۷۰۴۵۰۸ نفر می باشد.

آب و هوای استان اصفهان
آب و هوای استان از نوع بیابانی است که وجود رشته کوههای زاگرس در قسمت غرب آن مانع نفوذ رطوبت به نواحی مرکزی و شرق استان می گردد . از طرفی وجود نواحی پست و کویری شرق استان هوای بخش وسیعی از آن را تحت تاثیر خود قرار می دهد .
متوسط بارش سالیانه استان ۱۶۰ میلیمتر و متوسط بارش شهر اصفهان حدود ۱۲۰ میلیمتر است . تنوع رژیم حرارتی در استان تحت تاثیر مناطق کوهستانی و کویری و وزش بادهای غربی است به طوری که میانگین درجه حرارت سالانه در مناطق غرب و جنوب به حدود ۴ درجه سانتیگراد می رسد . در بین مناطق استان ، خور با میانگین دمای سالانه ۱۹/۵ درجه سانتیگراد گرمترین و سمیرم با دمای میانگین سالانه ۱۰/۶ درجه سانتیگراد سردترین منطقه استان اصفهان می باشد .
چندین رودخانه از جمله رودخانه های ماربر در سمیرم ، مرغاب نجف آباد ، گلپایگان و غیره در سطح استان جریان دارد اما یکی از بزرگترین رودخانه های داخلی فلات مرکزی ایران زاینده رود است که از ارتفاعات زردکوه بختیاری سرچشمه گرفته و سپس با جهت غرب به جنوب شرق استان به تالاب گاوخونی واقع در شهر اصفهان می ریزد و نقش بسزایی در طراوت و شادابی و سرسبزی محیط شهرهای همجوار به ویژه از نظر محیط زیست و اقتصادی ایفا می کند .

آثار تاریخی استان اصفهان
آثار معماری ارزشمندی که از ادوار مختلف تاریخ اصفهان بر جای مانده است در زمره عالی ترین و کم نظیرترین آفرینشهای جهان به شمار می روند . رمز و راز شکوه جاودانه فرهنگ و تمدن اصفهان را ازیک سو باید در پیشینه تاریخی و خلق آثار شگفت انگیز معماری و شهرسازی و نیز هنرهای زیبایی جستجو کرد که هر یک از آنها همچون فانوسی در گذرگاه تاریخ این مرزو بوم می درخشیده و هیچگاه در برابر تندباد حوادث تاریخی خاموش نشده اند و از سوی دیگر اینچنین اعتلای ماندگاری را باید مولود مساعد بودن موقعیت تاریخی ، اقلیمی و فرهنگی خطه پهناور استان اصفهان دانست که این شهر در مرکزیت آن واقع شده است .

آثار مهم تاریخی ومشهور مناطق دیدنی استان اصفهان
مسجد جمعه اصفهان(جامع) - میدان امام اصفهان(نقش جهان ) - مسجد امام - مسجد شیخ لطفالله - عمارت عالی قاپو - عمارت توحید خانه - تالار تیموری - کاخ چهلستون - مدرسه چهارباغ - پل ا... ورد یخان(سی وسه پل) - پل خواجو - پل شهرستان - منارجنبان - کلیسای وانگ - آبشار سمیرم - بازار – کاروانسراها – برجهای کبوتر – گرمابه ها – باغ ها – آرامگاه تخت فولاد – موزه ها - باغ پرندگان – باغ قدیر – باغ گلها - کوه صفه و...

وضعیت اقتصادی استان اصفهان
از نظر اقتصادی ، استان اصفهان در سطح کشور از موقعیت ممتازی برخوردار است به گونه ای که ۲/۳ درصد اراضی زیر کشت آبی و دیم کشور و ۵/۶ درصد از کل واحدهای بهره بردار کشاورزی را به خود اختصاص داده است و در تولید چند محصوص به خصوص گندم آبی بالاترین میزان عملکرد در احد سطح در کل کشور را داراست . استان اصفهان با حدود ده هزار واحد تولیدی صنعتی پس از استان تهران و از نظر تعداد واحدهای صنعتی بزرگ در سطح کشور در رتبه دوم قراردارد . علاوه بر این استان از نظر میزان اشتغال ، ارزش افزوده و ارزش تولیدات صنعتی با استخراج سالیانه بیش از ۱۷ میلیون تن مواد معدنی (رتبه سوم) و حدود ۴/۵ میلیون تن سنگ تزئینی (رتبه اول) در مجموع در کل کشور پس از استان تهران در رتبه دوم قرار دارد .

وضعیت صنایع دستی استان اصفهان
در استان اصفهان ۱۷۸ رشته از لحاظ تولید صنایع دستی ثبت شده است و بیش از ۶۰ رشته در حال تولید و ارائه به بازار می باشد . (مقام اول کشور) . صنایع دستی استان اصفهان شامل خاتم سازی - مینا کاری - مینیاتور سازی- منبت کاری - قلاب دوزی نقاشی وتذهیب - سکمه دوزی - ملیله سازی - خراطی - نمد مالی - پوست دوزی - نقره سازی - قلمزنی - قلمکاری - کاشی وسرامیک - - قالی بافی - زری دوزی و ... می باشد .

مهمترین فرصت ها و قابلیت های استان
- موقعیت مکانی ویژه استان (قرار گرفتن استان در مرکز کشور و در مسیر راه های ترانزیتی شمال-جنوب و شرق- غرب و همجواری با ۹ استان )
- وجود پتانسیلهای قوی کارآفرینی رو به رشد
- برخورداری از جاذبه های گردشگری در زمینه های تاریخی ، طبیعی و انسان ساخت با ارزش ملی و فراملی و وجود بیش از پنج هزار اثر تاریخی غیرمنقول و ده هزار اثر شناخته شده منقول بازمانده از ادوار مختلف در جای جای استان و نیز چشم اندازها و گردشگاههای طبیعی و یا احداث شده طی سالهای اخیر در حاشیه رودخانه پربرکت زاینده رود و مناظر حاشیه آن و تبدیل استان به عنوان یک قطب مهم گردشگری کشور
- وجود سرمایه های انسانی (ظرفیت های علمی ، هنری ، فنی ، تخصصی و مدیریتی و ...) انباشته شده به عنوان مکمل فعالیت های سرمایه گذاری در راستای اقتصاد دانایی محور
- وجود ظرفیتهای قوی دانشگاهی و مراکز تولید علم و فن آوری ، مراکز برگ علمی ، تحقیقاتی متعدد ، مراکز آموزش فنی و حرفه ای
- وجود بخش غیر دولتی توانمند زمینه ساز جذب سرمایه گذاری خارجی
- استقرار صنایع مادر و بزرگ در سطح ملی همچون ذوب آهن ، فولادمبارکه ، پالایشگاه ، دی ام تی ، داروسازی ، پتروشیمی ، هواپیما و هلیکوپترسازی ، صنایع و مراکز نظامی ، انرژی اتمی ، راههای اصلی و فرعی مناسب ، فرودگاه بین المللی ، خطوط راه آهن و از همه مهمتر رودخانه زاینده رود ... فرصتهای خوبی را برای جویندگان فعالیتهای اقتصادی در سطح استان فراهم نموده است .
 
سابقه تاریخی استان
از مراجعه به منابع موجود تاریخى چنین برمى‌آید که کلمهٔ «اسپاران» بطلمیوس ، «سپاهان» پهلوى و «اصبهان» عرب و «اصفهان» امروز لفظى قدیمى است و به احتمال قریب به یقین کلمه‌اى پهلوى است و ریشهٔ قدیمى‌‌تر از پهلوى آن مکشوف نیست. در عهد اشکانیان ، اصفهان مرکز و پایتخت یکى از ایالت‌هاى وسیعى بود که تحت فرمان ملوک اشکانى قرار داشت. در دورهٔ ساسانیان ، اصفهان محل سکونت و قلمرو و نفوذ «اسپوهران» یا اعضاى هفت خانوادهٔ بزرگ ایرانى که مشاغل عمده و مناصب سلطنتى در اختیار داشتند ، بود. هم‌چنین در این دوره اصفهان به عنوان مرکز تجمع سپاه و به منزلهٔ دژ مستحکمى به شمار مى‌رفت. شاید به همین علت بود که یزدگرد سوم پس از شکست از اعراب مدتى در اصفهان به سر برد.
شهر اصفهان پس از نبردى که بین سردار ایرانى و سردار عرب درگرفت ، با کشته شدن سردار ایرانى در محل رُستاق‌الشیخ به تصرف اعراب درآمد. مورخین بصره ، فتح اصفهان را در سال ۲۳ هجرى ثبت کرده‌اند. بعد از اسلام ، اصفهان مانند دیگر شهرهاى ایران تا اوایل قرن چهارم تحت سلطهٔ اعراب بود و در زمان منصور خلیفهٔ عباسى ، مورد توجه قرار گرفت و به حاکم این شهر دستور داده شد که در عمران و آبادانى آن بکوشد. به همین منظور در دهکدهٔ خشینان (احمدآباد فعلی) قصرى عالى بنا گردید و بارویى به دور شهر کشیده شد و خشینان به یهودیه متصل گشت. شهر اصفهان در قرون اولیهٔ اسلامى از دو قسمت جِى و یهودیه تشکیل مى‌شد. جِى در قسمت شرق اصفهان و جوباره (یهودیه) در قسمت دیگر شهر قرار داشت.
در سال ۳۱۹ هـ.ق مردآویج زیارى اصفهان را متصرف شد و آن را به پایتختى برگزید و جشن سده را هر چه باشکوه‌تر در این شهر برپا کرد. در سال ۳۲۷ هـ.ق این شهر به تصرف رکن‌الدولهٔ دیلمى درآمد و آن را به پایتختى انتخاب کرد. بعد از آن شهر اصفهان رونق خود را بازیافت و مرکز تجمع علما و شعرا شد.
در سال ۴۴۳ هـ.ق اصفهان به دست طغرل پادشاه سلجوقى فتح شد. در این زمان عمارات مساجد و کوشک‌هاى متعددى در شهر بنا گردید. در زمان ملکشاه سلجوقى ، اصفهان بار دیگر به پایتختى انتخاب شد و دوران طلایى دیگرى را آغاز نمود. در این دوره اصفهان از آبادترین و مهم‌‌ترین شهرهاى دنیا به شمار مى‌‌آمد. بعد از ملکشاه سلجوقى ، جانشینان او در اصفهان مستقر شدند.
این شهر تا سال ۶۳۳ هـ.ق در امان بود. در زمان حملهٔ مغول‌ها سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه اصفهان را مرکز تجمع سپاه خویش قرار داد. فتح اصفهان به علت حصار مستحکم آن ، مدت‌ها طول کشید و سرانجام با خیانت شافعیان که در اختلاف با حنفیان دروازه‌هاى شهر را بر روى سپاهیان مغول گشوده بودند ، شهر سقوط کرد و مغول‌ها به قتل‌عام ساکنین شهر پرداختند. این شهر در سال ۶۳۹ هـ.ق تحت سلطهٔ مغول‌ها قرار گرفت. پس از بازگشت سپاه مغول ، شهر اصفهان مجدداً رونق یافت و قسمتى از آبادى و عمران گذشتهٔ‌ خود را به دست آورد ، تا این که مورد تاخت و تاز سپاهیان تیمور قرار گرفت. حملات تیمورلنگ ضررهاى جبران‌ناپذیرى بر اصفهان وارد کرد. معروف است که پس از آن که عده‌اى از اهالى شهر سر به شورش برداشتند ، تیمور براى سرکوبى آن‌ها فرمان قتل‌عام صادر کرد. بعد از حملات مغول و تیمور ، اصفهان به علت موقعیت جغرافیایى مناسب ، دوباره رونق یافت؛ در زمان حکومت صفویان توسعهٔ فراوانى پیدا کرد و بر جمعیت آن نیز افزوده شد. شاه‌‌عباس صفوى این شهر را تصرف و یک سال در‌ آن سکونت کرد. دوران شکوفایى دوبارهٔ اصفهان با انتخاب این شهر به عنوان پایتخت در زمان شاه‌عباس در سال ۱۰۰۰ هـ.ق آغاز شد.
علت انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت را باید در دورى از قلمروهاى دولت عثمانى در دورهٔ جنگ‌هاى ایران و عثمانى پى‌جویى کرد. این انتقالِ اندیشیده ، به دلیل موقعیت ممتاز جغرافیایى و ژئوپولیتیکى اصفهان و قرار گرفتن آن در قلب ایران و دورى از مرزهاى سیاسیِ خطرآفرین بود. در این دوره ، قسمت مرکزى شهر کشش و توانایى برآوردن نیازهاى سیاسى ، اقتصادى و فرهنگى جدید را نداشت. در جنوب میدان قدیم و در محل باغ بزرگ نقش جهان که یادگار سلاجقه بود ، مرکز جدیدى ایجاد گردید. فعالیت اقتصادى شهر (بازار) با یک شبکه به مرکز قدیمى شهر ارتباط یافت تا ضمن حفظ فعالیت نسبى بخش قدیمى شهر ، اهم فعالیت‌‌ها را به سوى خود جذب نماید. علاوه بر این ، میدان شاه‌عباس و دو محلهٔ دیگر به نام‌‌هاى عباس‌آباد یا تبریزى‌ها (جهت اسکان تجار تبریزیِ همراه شاه‌عباس) و جلفا (براى اقامت ارامنهٔ جلفاى ارس که به منظور توسعهٔ‌ تجارت خارجى ایران ، ‌ به اصفهان کوچانده شده بودند) ایجاد شد. این دو محله به وسیلهٔ چهارباغ و پل اللّه‌وردى‌خان (سى و سه پل)‌ به دیگر قسمت‌هاى شهر متصل گردید. پس از شاه‌عباس ، جانشینان او نیز به توسعهٔ شهر ادامه دادند.
علاوه بر توسعهٔ قسمت‌‌هاى شمالى شهر ، دو واحد مهم مسکونى در جنوب رودخانه به وجود آوردند: یکى کاخ و باغ‌هاى سعادت‌آباد که در زمان شاه‌عباس ثانى احداث شد ، و دیگرى شهرک فرح‌آباد که در جنوب غربى شهر و در زمان شاه سلطان حسین ایجاد گردید ، و به وسیلهٔ پل مارنان به شهر اصلى وصل شد. سقوط شهر اصفهان و انقراض سلسلهٔ صفویه که پس از ۶ ماه محاصره به دست محمود افغان انجام گرفت ، بر روند توسعهٔ شهر اصفهان در عصر صفوى نقطهٔ پایانى گذاشت و شهر اصفهان دچار یک دورهٔ‌ انحطاط شد. افاغنه براى تقویت بنیان‌هاى حکومت خود ، مرکز شهر را که قسمت اعظم بازار و کلیهٔ کاخ‌هاى صفویه و مساجد بزرگ را در بر داشت ، با ایجاد بارو محصور کردند. شهر اصفهان در آن عصر دو حصار تودرتو داشت که حصار داخلى به نام باروى اشرفى یا افاغنه معروف بود. در دوران زندیه و قاجاریه پایتخت کشور به شیراز و تهران انتقال یافت.
در دورهٔ‌ افشاریه ، شهر اصفهان رونقى دوباره یافت؛ ولى در عهد قاجاریه به علت انتقال پایتخت به تهران و حاکم شدن ظل‌السلطان پسر ناصرالدین‌شاه بر اصفهان (۱۲۷۱ هـ.ق) انحطاط دوبارهٔ شهر اصفهان آغاز شد. معروف است که ظل‌السلطان پسر ناصرالدین‌شاه زمین و مصالح آثار تاریخى شهر را به مردم مى‌فروخت و مى‌خواست به هر ترتیبى که شده ، مخارج قشون خود را که از واحدهاى بسیار قوى و منظم کشور بود ، تأمین کند.
از ویژگى‌هاى اقتصادى شهر اصفهان در دورهٔ قاجار ، درآمد ناچیز زمین و عدم امنیت ملاکین بود. در دورهٔ‌ پهلوى با توجه به شرایط تاریخى و جغرافیایى ، شهر اصفهان مورد توجه قرار گرفت؛ در بازسازى آثار تاریخى آن کوشش‌هایى به عمل آمد و توسعهٔ صنعتى شهر و منطقهٔ اصفهان آغاز شد. در طى دو دههٔ اخیر شهر اصفهان توسعهٔ فراوانى یافته و نوسازى‌هاى جالب توجهى در آن صورت گرفته است.
به طور کلی آثار مهم تاریخی در شهر اصفهان عبارتند از میدان امام یا نقش جهان ,عالی قاپو,کاخ چهلستون ,منارجنبان ,مدرسه چهارباغ یا سلطانی ,مسجد امام ,مسجد شیخ لطف الله ,کلیسا وگنجینه وانک ,سی وسه پل یا پل الله وردیخان ,پل خواجو وبازار اصفهان و از جمله نقاط دیدنی این شهر مسجد جامع ,سردرقیصریه ,کاخ هشت بهشت ,تالار اشرف ,بقعه بابا رکن الدین ,امامزاده اسماعیل ,هارون ولایت ,مناره چهل دختران ونقاط تفریحی بیشماری از جمله بوستان شهری ملت ,آیینه خانه ,باغ پرندگان وباغ گلهاست .
اصفهان امروز یکى از شهرهاى بزرگ و سیاحتى ایران و جهان است.